1 Lact. inst. 6, 1

1Quod erat officium suscepti muneris divino spiritu instruente ac suffragante ipsa veritate conplevimus: cuius adserendae atque inlustrandae causam mihi et scientia et fides et ipse dominus noster inposuit, sine quo nec sciri quicquam potest nec explicari. 2venio nunc ad id quod est summum operis huius et maximum, ut doceam quo ritu quove sacrificio deum coli oporteat. id enim est hominis officium in eoque solo summa rerum et omnis beatae vitae ratio consistit, quandoquidem propterea ficti et inspirati ab eo sumus, non ut caelum videremus et solem, quod Anaxagoras putavit, sed ut artificem solis et caeli deum pura et integra. mente coleremus. 3quamvis autem praecedentibus libris pro ingenii mediocritate defenderim veritatem, tamen ex ritu quoque ipso elucere vel maxime potest. 4nihil enim sancta et singularis illa maiestas aliut ab homine desiderat quam solam innocentiam: quam si quis obtulerit deo, satis pie, satis religiose litabit. 5omnes autem EPITOME 7 – 9] c. 53, 1. 16-18] c. 53, 3 quid – sanctus. 18-480, 9] c. 53, 1. EXPILATORES § 5ss.; c. 2 passim] cf. Orientium, commonit. I 65-88 (ad vers. 68 cf. Lact. pag. 480, 5: quicquid eqs.). BRHSPYj 4 suffragante V 5 scientia BV, conscientia RH, scientiam SP edd. conl. II 3, 25, sed cf. III 13, 12 ad quam – sufficit; V 4,1 stimulatus – deo fides (~~ add. et s exp. m. 3) P et (ante ipsej om. P 6 scire P 8 rutl B3 quo vel H 9 deum – officium in inf. mg. add. B3 eo quo V 10 et om. P omnis fi ex e m. 3) P constet Bl, corr. B3 11 ficti (8. I. n er., quod add. m. 2) B 12 anaxargo'ras P2 13 dominum B, post dm verba sed ut artifice repetita del. V pura et] putaret H 14 ingenii (1 final. ex o ? m. 3) B mediocritatis BI, corr. B3, mediocritate* (m er.) P dejenderimus H 16 If/ singularis (in ? er.) P rab1 P1 18 piae P1, corr. P3 litavit BH neglecta iustitia cum sint omnibus flagitiis ac sceleribus inquinati, religiosos se putant, si templa et aras hostiarum sanguine cruentaverint, si focos odorati ac veteris vini profusione madefecerint. 6quin etiam sacras dapes apparant et exquisitas epulas quasi aliquid inde libaturis offerunt. quidquid aspectu rarum, quidquid opere aut odore pretiosum est, haec grata esse diis suis non ex aliqua divinitatis ratione, quam nesciunt, sed ex suis cupiditatibus iudicant nec intellegunt terrenis opibus deum non indigere. nihil enim sapiunt nisi terram bonaque et mala solius corporis sensu ac voluptate perpendunt. 7huius arbitrio ut religionem ponderant, sic totius vitae suae acta disponunt. et quoniam se semel a caeli contemplatione averterunt sensumque illum caelestem corpori mancipaverunt, libidinibus frena permittunt tamquam secum ablaturi voluptatem, quam momentis omnibus capere festinant, cum animus ministerio corporis, non corpus ministerio animi uti debeat. 8idem maximum bonum iudicant opes: quas si bonis artibus adsequi non possunt, malis adsecuntur. fraudant rapiunt spoliant insidiantur abiurant, nihil AUCTORES 15 (imimus)] cf. Sallust. Catil. 1,2. 18 s.] cf. ibid. 12,2. i BBHSPVJ 1 neclecta RPpr. c in g corr. P2 sinJt V *om*nebus (h et i er., i add. m. 2) P ac edd., aut C, sed cf. VI 5, 17; III 17, 36; 19, 6; IV 26, 22; VII 10, 10 2 sese RS ostiarum B 3 adorati P1, corr. P3 ac om. B veteres V 5 rarum] aepularum B, parum H 6 opere] cruore B aut odore om. P ptiosum e hec grata S, quod recepi, praetiosius conferunt et haec grata B, pretiosum (praec- R, praet- H) et haec grata esse RHV, praetiosum (a del. m. 3) id gratum P; pretiosum est, id gratum edd., sed cf. c. 13,13 quidquid pretiosi habent – quibus nec uti possunt; vix sic scribendum apparant – libaturis, , offerunt – pretiosum est, et haec grata esse 7 aliena & rationem P1, m del. P3 rell B3 9 bonaqu*e (a er.) B, bonamque pI, m del. P5, bonaque ( er.) V 10 corporis** (ct er.) B voluntate BH 11 actus R, recte? cf. VI 12,3;24,26 12 se om. SP ac S contempjagtione P3 ante averterunt s.l. se add. P3 13 caelestem illum R corpora V 14 voluptate H, voluntatem V momtentis P3 15 cum – uti] cumunitiscorporisministerioanimiuti (unitis minus cert.) Bl, cumanimicorpusministerio non animus∗ corporislnti corr. B3 animos ex animo P3 17 quas si] quasi H si.. Cbi er.) B adsequi om. B possint B 18 adsecuntur R, adsequntur B', adsequantur Bt, adsequuntur (ass- S) HSPV ratpLunt P3 denique moderati aut pensi habent, dummodo auro coruscent, argento gemmis vestibus fulgeant, avidissimo ventri opes ingerant, stipati familiarum gregibus per dimotum populum semper incedant. 9sic addicti et servientes voluptatibus vim vigoremque mentis extinguunt et cum vivere se maxime putant, ad mortem concitatissime properant. 10nam sicut in secundo libro docuimus, caeli ratio in animo, terrae autem in corpore est. qui bona neclegunt animi, corporis adpetunt, in tenebris ac morte versantur, quae sunt terrae atque corporis, quia vita et lumen a caelo est. cuius quoniam expertes sunt corpori serviendo, longe absunt ab intellectu rerum divinarum. 11eadem miseros ubique caecitas premit. sicut enim qui sit verus deus, ita qui sit verus cultus ignorant.