6 Lact. inst. 5, 6

1Quorum omnium malorum fons cupiditas erat, quae scilicet ex contemptu verae maiestatis erupit. non tantum enim non participabant alios quibus aliquid afluebat, sed aliena quo- » EPITOME 13-17] c. 54, 6 (cf. c. 20, 3). c. 6] cf. c. 20, 3. AUCTORES 3 s.] Verg. Georg. I 129 s. 12] Verg. Aeu. VIII 327. BRHSPVj 1 belloque B et H exulet H 2 iactatus H, iactabit V1; an agitavit ? 3 ille'/7 (~ s. I. er.) Y adrdi'dit B2 4 praedari*que (t er.) H 5 inseuit RSlPV, ins+euit (a er.) B, inseruit HS2 (r s. I.) 6 essent om. H 7 vera R ii R, hi BHSY, hii P dei H persequuntur HSP, persequentur (corr. m. 2) V 9 Iuppiter – iustitiam] ad expugnandam delendamque iustitiam iuppiter fecerit R iu*ppiter (b? er.) B fecerat B 10 etferasse B, et feras et R acuisse] seuisse H 11 traditur RH 12 cum H; et Vergil. rabies] ratio H ret1 B3 13 religione dei B 14 intercedit S 15 diremtum BR, direptus S, direptum HPY est BS, e coniectura ut vid., fort. recta, om. cett.; an est post humanae .ponendum ? foedus – tum om. P 16 conserere] inferre H 17 ex] de R humana V compare P 18 malo R 19 contemptum B', corr. B' 20 non om. H alios] hi H; aliis edd. afMuebat V7; vix recte; cf. Dombartium, annal. phil. 1877 pag. 341 que rapiebant in privatum lucrum trahentes omnia, et quae antea in usus omnium etiam singuli laborabant, in paucorum domos conferebantur. 2ut enim servitio ceteros subiugarent, in primis necessaria vitae subducere et colligere coeperunt eaque firmiter conclusa servare, ut beneficia caelestia facerent sua, non propter humanitatem, quae nulla in eis erat, sed ut omnia cupiditatis et avaritiae instrumenta conraderent. 3leges etiam sibi iustitiae nomine iniquissimas iniustissimasque sanxerunt, quibus rapinas et avaritiam suam contra vim multitudinis tuerentur. tantum igitur auctoritate, quantum viribus aut opibus aut malitia praevalebant. 4et quoniam nullum in iis vestigium iustitiae fuit, cuius officia sunt humanitas aequitas misericordia, iam superba et tumida inaequalitate gaudebant altioresque se ceteris hominibus satellitum comitatu et ferro et insigni veste faciebant. 5hinc honores sibi et purpuras et fasces invenerunt, ut securium gladiorumque terrore subnixi quasi iure dominorum perculsis ac paventibus imperarent. 6in hac condicione humanam vitam rex ille constituit, qui debellato ac fugato parente non regnum, sed impiam tyrannidem vi et hominibus armatis occupavit et aureum illud iustumque saeculum sustulit coegitque homines malos et inpios fieri vel ex hoc ipso, quod eos avertit a deo ad se adorandum: quod terror insolentissimae18 rex ille] cf. I 10,10 ss. EPITOME 17-22] cf. c. 20,12. BRHSPY] 1 ad (sic pro in) privatum – laborabant in inf. mg. P2 2 omnium edd., hominum C 4 et colligere in mg. Slf eoque P 6 eis R, his cett. Ilut V 7 itfstrumenta Bs con*raderent (t er.) H 8 sibi] sub B, recte? nomin*e (a er.) B; post nomine add. munitas H iustissimasque H sancserunt Bl, corr. B7, sawxerunt V2 9 rapinam P 10 raut opibus1 B3 11 malitia] avaritia H iis R, his cett. iustitiae vestigium H 12 officio H 13 tam P se om. V 14 et ferro] ferro H, efferro P et (ante insigni) om. B 15 faciebant] fulgebant, om. se (13), edd. hinc] hic B1, in sic corr. B1 honore H et (ante fasces) s. I. B* 16 ut] et Bt, corr. B3 securu St, securili t est us) S2 terrore* (s er.) H 17 inperabant H 19 impiam] imperium B tyrannidem vi et] tyrannidemque B vim H, vi f er.) S ornatis H 20 illum B1 (corr. B3) PV coegit S 21 ex del. Heumannus; cf. ad p. 464,18 22 avertit – adorandum] a veritate et a deo ad se adorandum traduxit R avertis V rad se1 P1 XVIUl. Lad. 1. 27 potestatis expresserat. 7quis enim non metueret eum quem arma cingebant, quem ferri et gladiorum fulgor insuetus circumdabat? aut cui parceret alieno qui ne patri quidem suo pepercerat? quem vero metueret qui Titanum robustam et excellentem viribus gentem bello vicerat, occisione deleverat? 8quid mirum si omnis multitudo insolito metu pressa in unius adulationem concesserat? hunc venerabantur, huic honorem maximum deferebant. 9et quoniam mores ac vitia regis imitari genus obsequii iudicatur, abiecerunt omnes pietatem, ne exprobrare regi scelus viderentur, si pie viverent. 10sic adsidua imitatione corrupti divinum fas reliquerunt et paulatim male vivendi consuetudo mos factus est. nec iam quicquam ex antecedentis saeculi pio atque optimo statu mansit, sed explosa iustitia et veritatem secum trahens reliquit hominibus errorem ignorantiam caecitatem. 11inprudenter igitur poetae, qui eam confugisse cecinerunt ad Iovis regnum. si enim saeculo quod vocant aureum iustitia in terra fuit, a Iove utique pulsa est, qui aureum saeculum commutavit. 12saeculi autem commutatio et expulsio iustitiae nihil aliut ut dixi quam desertio divinae religionis putanda est, quae sola efficit ut homo hominem carum habeat eumque sibi fraternitatis vinculo sciat esse 19 ut dixi] c. 5, 2 s. 9 ss. EPITOME 13-16] c. 54, 6. 16-419, 1] cf. c. 20,2 (commutatio saeculi). 3. 18 – 419,1] c. 54, 5 s. AUCTORES 15 poetae] cf. c. 5, 9. EXPILATORES 4 s.] cf. Isidor. Orig. IX 2, 134. BRHSPVJ 2 cingebat R et] et quem B insuetus (e ex c m. 2) P 3 suo quidem B 4 'qui' B2 titanam BR et om. P 5 virtutibus BP occidione BP 6 unius] humus S 7 adulatione HS concesserat (cou in ras. ex 2 litt. m. 2) B verSbantur sic V 8 imitaturi H 9 obsequi V iudicabatur RH abierunt H 10 exprobvare B1 regis B 11 reli*querunt (n er.) fas B relinquerunt H 12 vivendo P1, corr. P* 13 stutu S explosa] expulsa (sed uls in ras. ex los ut videri potest, m.2) S codd. recent. Buenemannus conl. 17 pulsa, 19 expulsio 14 et] ac B veritate BH hominifb.' B3 15 poe**te ex poclute ? Y eam (a in ras. ex u) B 16 confugisse] ad caelum confugisse H saeculum B 17 vocat B iustitiae H malim expulsa 19 pulsio P iustitiae] iouis iustitiae B ut udd. B2 deser**tio (ui er.) V 21 eumque] quemque B\\ corr.B3 constrictum, siquidem pater idem omnibus deus est, ut dei patrisque communis beneficia cum iis qui non habent partiatur, nulli noceat, nullum premat, non forem claudat hospiti, non aurem precanti, sed sit largus beneficus liberalis: quas regias esse laudes Tullius existimavit. 13haec est profecto iustitia et hoc aureum saeculum, quod Iove primum regnante corruptum, mox et ipso et omni eius progenie consecrata deorumque multorum suscepto cultu fuerat omne sublatum.