15 Lact. inst. 3, 15

1Eodem ductus errore Seneca – quis enim veram viam teneret errante Cicerone? – philosophia inquit nihil aliut est quam recta ratio vivendi vel honeste vivendi scientia vel ars rectae vitae agendae. non errabimus, si dixerimus philosophiam esse legem bene honesteque vivendi, et qui dixerit illam regulam vitae, suum illi reddidit. 2hic plane non respexit ad commune philosophiae nomen. quae cum sit in plures sectas disciplinasque diffusa nihilque habeat certi, nihil denique de quo universi una mente ac voce consentiant, quid potest esse tam falsum quam regulam vitae philosophiam nominari, in qua diversitas praeceptorum rectum iter inpediat et turbet aut legem bene vivendi, cuius capita longe dissonant, aut scientiam vitae agendae, in qua nihil aliut efficitur contraria saepe dicendo quam ut nemo quicquam sciat? 3quaero enim utrumne Academiam philosophiam putet esse an non. negaturum non arbitror. quod si est, nihil ergo illorum cadit in philosophiam, quae ut omnia reddat incerta, legem abrogat, artem AUCTORES 1] Consol. frg. 12. 10] frg. 17. B(G)RSHPV] 1 ioculariter G 2 tenet HP ac] ant edd. 5 paene om. G atorntimo B2 6 peccatore B in pectore ex desinit codicis G pag. 56 (95) cur non tibi om. P fatearis RP, vix recte 7 sustulisti P . 9 vitam S 10 aliud nichil S 11 recte H 12 recte Bx (s. I. corr.B2) BSH 15 suum illi – regulam vitae (19) om. R reddidit] nomen reddidit H respexsjit (exp. m.3) P communem P1, m final. del. P1 16 pluris SV1 17 nihil P denique om. H 20 et om. P 23 enim] igitur P, recte? 24 achademia S putet esse – cadit in philosophiam (25) om. V non] non sit RSH 25 est] esset B illorum ergo R in philosophiam] quod in philosophia H 26 ut om. P reddit P incerte lege H nullam putat, rationem subvertit, regulam depravat, scientiam funditus tollit. falsa igitur illa omnia, quia in rem semper incertam et adhuc nihil explicantem cadere non possunt. 4nulla itaque ratio vel scientia vel lex bene vivendi nisi in hac unica et vera et caelesti sapientia constituta est, quae philosophis fuerat ignota. 5nam illa terrena quoniam falsa est, varia et multiplex sibique tota contraria est. et sicut unus est huius mundi constitutor et rector deus, una veritas, ita unam esse ac simplicem sapientiam necesse est, quia quidquid est verum ac bonum, id perfectum esse non potest, nisi fuerit singulare. 6quodsi philosophia vitam posset instruere, nulli alii nisi philosophi essent boni et qui eam non didicissent, essent omnes semper mali. 7cum vero innumerabiles exsistant et semper extiterint qui sint aut fuerint sine ulla doctrina boni, ex philosophis autem perraro fuerit qui aliquid in vita fecerit laude dignum, quis est tandem qui non videat eos homines virtutis, qua ipsi egent, non esse doctores? 8nam si quis mores eorum diligenter inquirat, inveniet iracundos cupidos libidinosos adrogantes protervos et sub obtentu sapientiae sua vitia celantes, tum domi facientes ea quae in scolis arguissent. 9mentior fortasse accusandi gratia: nonne id ipsum Tullius et fatetur et queritur? quotus quisque inquit philosophorum invenitur qui sit ita moratus, ita animo ac vita AUCTORES 22] Tusc. II 4, 11. BRSHPVJ 1 putet Rl rationes P 2 omnia illa in mg. V 3 athoc B 4 itaqu*e (a er.) B, igitur H una H 5 et (ante caelesti) om. P 6 nam om. R falsa] fallax P varia] fit varia P 7 contnrt-ia1 Fl 8 mondi F1 una] uni P1, corr. Ps 9 est] fuerit P 10 id om. S singulare* (m er.) H 11 filosophiam B instituere H 12 qui eam] quia S eam (e in ras. ex 1 vel 2 litt., fort. n, m. 3) B 13 semper om. H exsistant B, existant cett. et semper] semper B, semperque SH 14 extiterintrq.1 B1, extiterunt V aut] aut qui P aut fuerint om. H illa H 15 fuerint S 16 non om. H eos om. B omnes SP 17 qu*a (i er.) P in mores P1 (in del. Ps) V, fort. recte eorum mores S 18 inveniat PF1 adrogantis V1 19 proterbos B, propter nos RHar et] et qui B ojbitentu B3 celantes] celetes F1 20 cum P faciunt P scholis BPV arguunt P 21 fortesse P1, corr. P3 non V; malim (at> nonne et om. H 22 quotis (1 ras. ex u) H; quotus enim Cic. 23 in ita (ante moratus) it add. B3 alt. ita] tamen B constitutus, ut ratio postulat? qui disciplinam (suam) non ostentationem scientiae, sed legem vitae putet? qui obtemperet ipse sibi et decretis pareat suis? videre licet alios tanta levitate et iactatione, ut iis fuerit non didicisse melius, alios pecuniae cupidos, alios gloriae, multos libidinum servos, ut cum eorum vita mirabiliter pugnet oratio. 10Nepos quoque Cornelius ad eundem Ciceronem ita scribit: tantum abest ut ego magistram putem esse vitae philosophiam beataeque vitae perfectricem, ut nullis magis existimem opus esse magistros vivendi quam plerisque qui in ea disputanda versantur. video enim magnam partem eorum qui in schola de pudore (et) continentia praecipiant argutissime, eosdem in omnium libidinum cupiditatibus vivere. 11item Seneca in Exhortationibus plerique inquit philosophorum tales sunt, diserti in convicium suum. quos si audias in avaritiam, in libidinem, in ambitionem perorantes, indicium professos putes: adeo redundant ad ipsos maledicta in publicum missa. quos non aliter intueri decet quam medicos, quorum tituli remedia habent, puxides venena. 12quosdam vero nec pudor vitiorum tenet, sed patrocinia turpitudini suae AUCTORES 8] frg. 46 Halm. 15] frg. 18. BRSHPVJ 1 suam Ctc., om. C, disciplinam veram P 2 suae scientiae B legum (u ex e) R vitae om. V 3 optemperet BPV ipsi e U is codd. Cic. suis pareat codd. Cic. 4 alio1»' P3 tanta levitate et iactatione (corr. m. 2) V laeuitate B ivt1 P3 iis Cic., his BBSH, om. P, tois V* 5 p*ecuniae (a er.) B alios gloriae] gloriae non nullos Cic. 6 libirdilnum V2 at H vitiis P 8 ita om. H describit S ego om. V 9 vitae putem (om. esse) SH filosofiae R 10 nulli*s (u er.) R existimem om. H 11 magistris BH, magisterio (magistros RI) B2 recte vivendi H ple- I do risque lJfJr (s er.) P1, s exp. Pif disputanda (corr. m. 2) V 13 quod P', corr. Pl scola SHV et add. edd., de H 14 argumtissime V 15 exorationibu? V instituit V1, s. I. i inquit V2 16 sunt] sunt ut sint H disserti Bar (pr. s er.) V 17 rsi' B* 18 perorant R, perorantis V indicium] professionis indicium SH, indicium suum P professos om. H, pfesso VI, aefesSorsl V2 19 quos] quos nos P 21 pyxides BSV, pixydes P 22 patrocinia* (e er.) B turpitudini╵s╵ R1?, turpitudinis SH, turpitudine VI, -nirsl V2 fingunt, ut etiam honeste peccare videantur. 13 – faciet sapiens inquit idem Seneca etiam quae non. probabit, ut etiam ad maiora transitum inveniat, nec relinquet mores bonos, sed tempori aptabit, et quibus alii utuntur in gloriam aut voluptatem, utetur agendae rei causa. 14deinde paulo post: omnia quae luxuriosi faciunt quaeque inperiti, faciet et sapiens, sed non eodem modo eodemque proposito. atquin nihil interest quo animo facias quod fecisse vitiosum est, quia facta cernuntur, animus non videtur. 15Aristippo Cyrenaicorum magistro cum Laide nobili scorto fuit consuetudo. quod flagitium gravis ille philosophiae doctor sic defendebat, ut diceret multum inter se et ceteros Laidis amatores interesse, quod ipse haberet Laidem, alii a Laide haberentur. 16o praeclara et bonis imitanda sapientia! huic vero liberos in disciplinam dares, ut discerent habere meretricem? aliquid inter se ac perditos interesse dicebat, scilicet quod illi bona sua perderent, ipse gratis luxuriaretur. in quo tamen sapientior meretrix fuit: 17quae philosophum habuit pro lenone, ut ad se omnis iuventus doctoris exemplo et EPITOME 10 ss.] cf. c. 34, 7. AUCTORES 1] frg. 19. 6] frg. 20. § 15] ad Senecae Exhortationes refert Rossbachius, de Senec. phil. libror. recens. et emend. p. 45 s. EXPLLATOEES ss. nihil interest – videtur] Ps.-Seneca de moribus 3; prouerbia 10. 11 (Publil. Syr. ed. Woelfflin pag. 91). e BRSHPV] 1 figunt P faciat (corr. m. 2) V 2 sapiens inquit edd., inquit sapiens C etiam] enim H probavit BRP 3 inveniat (iat ex it) P 4 bonos mores R tempora H temporaplabit sic V et] ut V 5 in gloriam aut voluntatem (sic) utetur (corr. m. 2) in mg. V gloria S agendae (vt ex a m. 2) H, agende (. m. 3) P 6 causam B luxoriosi PF1* (-si ex -se) 8 eodemque] eodem vero R, eodem quae H ad H, atquin (ex-p. m.3?)\\P 9 facies P quod1 F1 anini ('i.e.us m.2) V • 5 10 cireng quorum F1, supra quorum add. 1x giorum V1 laide V, insequ. quoque locis supra i litt. erasa 11 graviter P 12 ut diceret om. B et om. BVl et ceteros – interesse om. R 13 laudis B laudem Bl, corr. B3 14 a om. B1 (s. I. Bs) V laude Bl, corr. Bs a Laide] al.ade (i er.) H laberentur Bl, corr. B3 15 viro (i ex e) P3 discederent P1, de del. Ps 16 post meretricem s. I. ab eo qui R1 aliqui id H 18 tamen V, plane BHP, om. H, sane S meretrix sapientior SH quae] quae sirtf Fl 19 prole nonne H, pro leno PT1, ne s. I. add. P3? V2 auctoritate corrupta sine ullo pudore concurreret. 18quid ergo interfuit quo animo philosophus ad meretricem famosissimam commearet, cum eum populus et rivales sui viderent omnibus perditis nequiorem? 19nec satis fuit ita vivere, sed docere etiam libidines coepit ac mores suos de lupanari ad scolam transtulit disserens voluptatem corporis esse summum bonum. quae doctrina exsecrabilis et pudenda non in corde philosophi, sed in sinu meretricis est nata. 20nam quid ego de Cynicis loquar, quibus in propatulo coire cum coniugibus mos fuit? quid mirum si a canibus, quorum vitam imitantur, etiam vocabulum nomenque traxerunt? 21nullum igitur m hac disciplina magisterium virtutis est, cum etiam illi qui honestiora praecipiunt, aut non faciant ipsi quae suadent aut si faciunt, quod raro accidit, non disciplina eos ad rectum, sed natura producat, quae saepius etiam indoctos inpellit ad laudem.