Satura VIII Iuv. 8

Stemmata quid faciunt? quid prodest, Pontice, longo

sanguine censeri, pictos ostendere vultus

maiorum et stantis in curribus Aemilianos

et Curios iam dimidios umerosque minorem

5Corvinum et Galbam auriculis nasoque carentem?

quis fructus generis tabula iactare capaci

Corvinum Corvinum P etc.: Housman conj. pontifices ., posthac multa contingere virga

fumosos equitum cum dictatore magistros,

si coram Lepidis male vivitur? effigies quo

10tot bellatorum, si luditur alea pernox

ante Numantinos, si dormire incipis ortu

Luciferi, quo signa duces et castra movebant?

cur Allobrogicis et magna gaudeat ara

natus in Herculeo Fabius lare, si cupidus, si

15vanus et Euganea quantumvis mollior agna,

si tenerum attritus Catinensi pumice lumbum

squalentis traducit avos, emptorque veneni

frangenda miseram funestat imagine gentem?

tota licet veteres exornent undique cerae

20atria, nobilitas sola est atque unica virtus.

Paulus vel Cossus vel Drusus moribus esto,

hos ante effigies maiorum pone tuorum,

praecedant ipsas illi te consule virgas.

prima mihi debes animi bona. sanctus haberi

25iustitiaeque tenax factis dictisque mereris?

agnosco procerem: salve Gaetulice, seu tu

Silanus, quocumque alio de sanguine rarus

civis et egregius patriae contingis ovanti,

exclamare libet, populus quod clamat Osiri

30invento. quis enim generosum dixerit hunc qui

indignus genere et praeclaro nomine tantum

insignis? nanum cuiusdam Atlanta vocamus,

Aethiopem Cycnum, pravam extortamque puellam

Europen; canibus pigris scabicque vetusta

35levibus et siccae lambentibus ora lucernae

nomen erit pardus tigris leo, si quid adhuc est

quod fremat in terris violentius; ergo cavebis

et metues ne tu sic sic H. Junius: si P: sis Ψ. Creticus aut Camerinus.

His ego quem monui? tecum est mihi sermo, Rubelli

40Blande, tumes alto Drusorum stemmate, tamquam

feceris ipse aliquid propter quod nobilis esses,

ut te conciperet quae sanguine fulget Iuli,

non quae ventoso conducta sub aggere texit,

„vos humiles,“ inquis, „volgi pars ultima nostri,

45quorum nemo queat patriam monstrare parentis;

ast ego Cecropides.“ vivas et originis huius

gaudia longa feras, tamen ima plebe Quiritem

facundum invenies: solet hic defendere causas

nobilis indocti; veniet de plebe togata

50qui iuris nodos et legum aenigmata solvat;

hinc hinc conj. by Weidner and confirmed by GU: PΨ have hic . petit Euphraten iuvenis domitique Batavi

custodes aquilas, armis industrius. at tu

nil nisi Cecropides, truncoque simillimus Hermae:

nullo quippe alio vineis discrimine quam quod

55illi marmoreum caput est, tua vivit imago.

Dic mihi, Teucrorum proles: animalia muta

quis generosa putet nisi fortia? nempe volucrem

sic laudamus equum, facili cui plurima palma

fervet et exultat rauco victoria circo;

60nobilis hic, quocumque venit de gramine, cuius

clara fuga ante alios et primus in aequore pulvis,

sed venale pecus Coryphaei posteritas et

Hirpini, si rara iugo victoria sedit;

nil ibi maiorum respectus, gratia nulla

65umbrarum; dominos pretiis mutare iubentur

exiguis, trito ducunt epiraedia collo

segnipedes dignique molam versare nepotes,

ergo ut miremur te, non tua, privum aliquid da,

quod possim titulis incidere praeter honores

70quos illis damus ac dedimus, quibus omnia debes.

Haec satis ad iuvenem quem nobis fama superbum

tradit et inflatum plenumque Nerone propinquo;

rarus enim ferme sensus communis in illa

fortuna, sed te censeri laude tuorum,

75Pontice, noluerim sic ut nihil ipse futurae

laudis agas. miserum est aliorum incumbere famae,

ne conlapsa ruant subductis tecta columnis,

stratus humi palmes viduas desiderat ulmos.

esto bonus miles, tutor bonus, arbiter idem

80integer; ambiguae si quando citabere testis

incertaeque rei, Phalaris licet imperet ut sis

falsus et admoto dictet periuria tauro,

summum crede nefas animam praeferre pudori,

et propter vitam vivendi perdere causas,

85dignus morte perit, cenet licet ostrea centum

Gaurana et Cosmi toto mergatur aeno.

Expectata diu tandem provincia cum te

rectorem accipiet accipiet Ψ: accipiat PAF., pone irae frena modumque,

pone et avaritiae, miserere inopum sociorum:

90ossa vides rerum rerum PFGU: regum ALOT. vacuis exucta medullis;

respice quid moneant leges, quid curia mandet,

praemia quanta bonos maneant, quam fulmine iusto

et Capito et Numitor ruerint damnante senatu,

piratae Cilicum, sed quid damnatio confert?

95praeconem, Chaerippe, tuis circumspice pannis,

cum Pansa eripiat quidquid tibi Natta reliquit

iamque tace; furor est post omnia perdere naulum.

Non idem gemitus olim neque vulnus erat par

damnorum sociis florentibus et modo victis,

100plena domus tunc omnis, et ingens stabat acervus

nummorum, Spartana chlamys, conchylia Coa,

et cum Parrhasii tabulis signisque Myronis

Phidiacum vivebat ebur, nec non Polycliti

multus ubique labor, rarae sine Mentore mensae,

105inde Dolabella atque hinc Antonius, inde

sacrilegus Verres referebant navibus altis

occulta spolia et plures de pace triumphos,

nunc sociis iuga pauca boum, grex parvus equarum,

et pater armenti capto eripietur agello,

110ipsi deinde Lares, si quod spectabile signum,

si quis in aedicula deus unicus; haec etenim sunt

pro summis, iam iam conj. by Büch.: nam PΨ and Büch. (1893): Housman conj. quis . sunt haec maxima, despicias tu

forsitan inbellis Rhodios unctamque Corinthon;

despicias merito: quid resinata iuventus

115cruraque totius facient tibi levia gentis?

horrida vitanda est Hispania, Gallicus axis

Illyricumque latus; parce et messoribus illis

qui saturant urbem circo scaenaeque vacantem;

quanta autem inde feres tam dirae praemia culpae,

120cum tenuis nuper Marius discinxerit Afros?

curandum in primis ne magna iniuria fiat

fortibus et miseris, tollas licet omne quod usquam est

auri atque argenti: scutum gladiumque relinques,

et iaculum et galeam spoliatis arma supersunt.

125Quod modo proposui, non est sententia: verum est,

credite me vobis folium recitare Sibyllae,

si tibi sancta cohors comitum, si nemo tribunal

vendit acersccomes, si nullum in coniuge crimen

nec per conventus et cuncta per oppida curvis

130unguibus ire parat nummos raptura Celaeno,

tum licet a Pico numeres genus, altaque si te

nomina delectant, omnem Titanida pugnam

inter maiores ipsumque Promethea ponas,.

de quocumque voles proavum tibi sumito libro.

135quod si praecipitem rapit ambitio atque libido,

si frangis virgas sociorum in sanguine, si te

delectant hebetes lasso lictore secures,

incipit ipsorum contra te stare parentum

nobilitas claramque facem praeferre pudendis.

140omne animi vitium tanto conspectus in se

crimen habet, quanto maior qui peccat habetur,

quo mihi te solitum falsas signare tabellas

in templis quae fecit avus statuamque parentis

ante triumphalem? quo, si nocturnus adulter

145tempora Santonico velas adoperta cucullo?

Praeter maiorum cineres atque ossa volucri

carpento rapitur pinguis Lateranus, et ipse.

ipse rotam adstringit sufflamine mulioAll edd before Bücheler (1886) read multo . The true reading mulio was found in the Florilegium Sangallense and is confirmed elsewhere. See Duff's and Housman's notes on the passage. consul.

nocte quidem, sed Luna videt, sed sidera testes

150intendunt oculos, finitum tempus honoris

cum fuerit, clara Lateranus luce flagellum

sumet et occursum numquam trepidabit amici

iam senis ac virga prior annuet, atque maniplos

solvet et infundet iumentis hordea lassis.

155interea, dum lanatas robumque iuvencum

more Numae caedit, Iovis ante altaria iurat

solam Eponam et facies olida ad praesepia pictas.

sed cum pervigiles placet instaurare popinas,

obvius adsiduo Syrophoenix unctus amomo

160currit, Idymaeae Syrophoenix incola portae,

hospitis adfectu dominum regemque salutat,

et cum venali Cyane succincta lagona.

Defensor culpae dicet mihi „fecimus et nos

haec iuvenes.“ esto, desisti nempe nec ultra

165fovisti errorem, breve sit quod turpiter audes;

quaedam cum prima resecentur crimina barba,

indulge veniam pueris: Lateranus ad illos

thermarum calices inscriptaque lintea vadit

maturus bello Armeniae Syriaeque tuendis

170amnibus et Rheno atque Histro; praestare Neronem

securum valet haec aetas, mitte Ostia, Caesar,

mitte, sed in magna legatum quaere popina;

invenies aliquo cum percussore iacentem,

permixtum nautis et furibus ac fugitivis,

175inter carnifices et fabros sandapilarum

et resupinati cessantia tympana galli,

aequa ibi libertas, communia pocula, lectus

non alius cuiquam, nec mensa remotior ulli.

quid facias talem sortitus, Pontice, servum?

180nempe in Lucanos aut Tusca ergastula mittas.

at vos, Troiugenae, vobis ignoscitis, et quae

turpia cerdoni, Volesos Brutumque decebunt.

Quid si numquam adeo foedis adeoque pudendis

utimur exemplis, ut non peiora supersint?

185consumptis opibus vocem, Damasippe, locasti

sipario, clamosum ageres ut Phasma Catulli.

Laureolum velox etiam bene Lentulus egit,

iudice me dignus vera cruce, nec tamen ipsi

ignoscas populo; populi frons durior huius

190qui sedet et spectat triscurria patriciorum

planipedes audit Fabios, ridere potest qui

Mamercorum alapas. quanti sua funera vendant

quid refert? vendunt nullo cogente Nerone,

nec dubitant celsi praetoris vendere ludis,

195finge tamen gladios inde atque hinc pulpita poni poni P; pone Ψ.,

quid satius? mortem sic quisquam exhorruit, ut sit

zelotypus Thymeles, stupidi collega Corinthi?

res haut mira tamen citharoedo principe mimus

nobilis, haec ultra quid erit nisi ludus? et illic

200dedecus urbis habes, nec murmillonis in armis

nec clipeo Gracchum pugnantem aut falce supina;

damnat enim tales habitus, sed damnat et, odit;

nec galea faciem abscondit; movet ecce tridentem.

postquam vibrata pendentia retia dextra

205nequiquam effudit, nudum ad spectacula voltum

erigit et tota fugit agnoscendus harena.

credamus tunicae, de faucibus aurea cum se

porrigat.et longo iactetur spira galero.

ergo ignominiam graviorem pertulit omni

210vulnere cum Graccho iussus pugnare secutor. N

Libera si dentur populo suffragia, quis tam

perditus ut dubitet Senecam praeferre Neroni?

cuius supplicio non debuit una parari

simia nec serpens unus nec culleus unus.

215par Agamemnonidae crimen, sed causa facit rem

dissimilem: quippe ille deis auctoribus ultor

patris erat caesi media inter pocula, sed nec

Electrae iugulo se polluit aut Spartam

sanguine coniugii, nullis aconita propinquis

220miscuit, in scaena numquam cantavit Orestes,

Troica non scripsit, quid enim Verginius armis

debuit ulcisci magis aut cum Vindice Galba,

quod quod Madvig: quid PΨ. Nero tam saeva crudaque tyrannide fecit?

haec opera atque hae sunt generosi principis artes,

225gaudentis foedo peregrina ad pulpita cantu

prostitui Graiaeque apium meruisse coronae,

maiorum effigies habeant insignia vocis,

ante pedes Domiti longum tu pone Thyestae

syrma vel Antigones vel personam Melanippes,

230et de marmoreo citharam suspende colosso.

Quid, Catilina, tuis natalibus atque Cethegi

inveniet quisquam sublimius? arma tamen vos

nocturna et flammas domibus templisque paratis,

ut bracatorum pueri Senonumque minores,

235ausi quod liceat tunica punire molesta.

sed vigilat consul vexillaque vestra coercet;

hic novus Arpinas, ignobilis et modo Romae

municipalis eques, galeatum ponit ubique

praesidium attonitis et in omni monte laborat,

240tantum igitur muros intra toga contulit illi

nominis ac tituli, quantum sibiWillis accepts sibi , following the cautious conjecture of Jahn. If we read in with PSGU the line is deficient metrically. Ψ has non : Owen conj. vi . Leucade, quantum

Thessaliae campis Octavius abstulit udo

caedibus adsiduis gladio; sed Roma parentem,

Roma patrem patriae Ciceronem libera dixit.

245Arpinas alius Volscorum in monte solebat

poscere mercedes alieno lassus aratro,

nodosam post haec frangebat vertice vitem,

si lentus pigra muniret castra dolabra;

hic tamen et Cimbros et summa pericula rerum

250excipit et solus trepidantem protegit urbem.

atque ideo, postquam ad Cimbros stragemque volabant

qui numquam attigerant maiora cadavera corvi,

nobilis ornatur lauro collega secunda.

Plebeiae Deciorum animae, plebeia fuerunt

255nomina; pro totis legionibus hi tamen et pro

omnibus auxiliis atque omni pube Latina

sufficiunt dis infernis Terraeque parenti;

pluris enim Decii quam quae servantur ab illis.

Ancilla natus trabeam et diadema Quirini

260et fasces meruit, regum ultimus ille bonorum.

prodita laxabant portarum claustra tyrannis

exulibus iuvenes ipsius consulis et quos

magnum aliquid dubia pro libertate deceret,

quod miraretur cum Coclite Mucius et quae

265imperii fines Tiberinum virgo natavit:

occulta ad patres produxit crimina servus

matronis lugendus, at illos verbera iustis

adficiunt poenis et legum prima securis.

Malo pater tibi sit Thersites, dummodo tu sis

270Aeacidae similis Vulcaniaque arma capessas,

quam te Thersitae similem producat Achilles,

et tamen, ut longe repetas longeque revolvas

nomen, ab infami gentem deducis asylo:

maiorum primus, quisquis fuit ille, tuorum

275aut pastor fuit aut illud quod dicere nolo.